برترین کاربران هفتگی این مقاله

از ۱۳۹۹/۰۱/۰۹ تا ۱۳۹۹/۰۱/۱۵

هیچ کاربری در این بازه زمانی وجود ندارد

ضمائم مقاله
مقالات مرتبط
اخبار مرتبط
آمار مقاله
  • بازدید کل ۴,۴۸۷
  • بازدید این ماه ۳۳
  • بازدید امروز ۰
آمار آزمون مقاله
  • کل شرکت کنندگان ۱۱۱
  • قبول شدگان ۸۵
  • شرکت کنندگان یکتا ۷۵
  • میانگین درصد شرکت کنندگان ۷۵
واژه نامه فناوری نانو

نانو

nano

پيشوندي به معناي يک بيليونم يا (000،000،000،1/1). در متون فناوري‌نانو، معمولا براي مشخص کردن يک واحد اندازه‌گيري برابر با 10 به توان منفي 9 متر استفاده مي‌شود.

سطح مقاله

پیشرفته 2

نویسندگان
کلمات کلیدی
امتیاز کاربران

آشنایی با قوانین، موافقت‌نامه‌ها، معاهدات و ادارات ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی ثبت اختراع (1)

بعد از انجام یک فعالیت نوآورانه، جهت پتنت کردن آن باید در اولین قدم تقاضانامه پتنتی که نوآوری را به صورت کامل تشریح کرده و شامل ادعاهای اختراع است، تهیه شود. سپس متقاضی که می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد، این تقاضانامه را به یک اداره ثبت اختراع دارای صلاحیت لازم برای اعطای پتنت (grant) در جغرافیای مورد نظر، ارسال می‌کند. اداره ثبت اختراع، سازمانی دولتی یا بین‌دولتی است که اعطای گواهی‌نامه‌های ثبت اختراع را بر عهده دارد. به عبارت دیگر، ادارات ثبت اختراع نهادهایی هستند که براساس این که تقاضانامه پتنت الزامات پتنت شدن را دارد یا خیر، در مورد اعطای پتنت یا رد این تقاضانامه تصمیم‌گیری می‎کنند. ادارات ثبت اختراع بر اساس حوزه جغرافیایی که پوشش می‌دهند به سه دسته ادارات ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی ثبت اختراع تقسیم‌بندی می‌شوند. هر کشوری در زمینه ثبت اختراع، قوانین ملی را وضع کرده است به طوری که اداره ملی ثبت اختراع آن کشور بر اساس این قوانین عمل می‌کند. معمولاً مخترعان، تقاضانامه‌های پتنت را نخست برای اداره ثبت اختراع کشور خودشان ارسال می‌کنند. در این مجموعه مقالات، اداره ثبت اختراعات ایران و اداره ثبت اختراع و علائم تجاری آمریکا به عنوان دو مورد از ادارات ملی ثبت اختراع با توضیحات بیشتر تشریح شده است. علاوه بر ادارات ملی، برخی از کشورها برای حفاظت از مالکیت فکری و از جمله اختراعات، قراردادها و موافقت‌نامه‌های منطقه‎ای را منعقد کرده و براساس آن‌ها ادارات منطقه‎ای ثبت اختراع را تأسیس کرده‌اند. در این زمینه می‌توان کنوانسیون ثبت اختراع اروپا به عنوان مبنای تشکیل سازمان ثبت اختراع اروپا، کنوانسیون ثبت اختراع اوراسیا به عنوان مبنای تشکیل سازمان ثبت اختراع اوراسیا، پروتکل هراره به عنوان مبنای عملکرد سازمان مالکیت فکری منطقه آفریقا در اعطای پتنت، موافقت‌نامه بنگوئی به عنوان مبنای تشکیل سازمان مالکیت فکری آفریقا، موافقت‌نامه 486 به عنوان مبنای ایجاد یک رژیم مشترک مالکیت فکری بین کشورهای آند و آیین‎نامه ثبت اختراع شورای همکاری کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به عنوان مبنای فعالیت اداره ثبت اختراع شورای همکاری خلیج فارس را نام برد. با وجود آن که هدف تمام این موافقت‌نامه‌ها، هماهنگ کردن و تسهیل فرایند اعطای پتنت به متقاضیان است چند تفاوت بنیادی بین آن‌ها وجود دارد که در ادامه تشریح خواهد شد. همچنین سازمان جهانی مالکیت فکری یا وایپو تنها اداره بین‌المللی ثبت اختراع در جهان است. البته شایان ذکر است که سازمان جهانی مالکیت فکری پتنت اعطا نمی‎کند و بنابراین در دنیا پتنتی تحت عنوان پتنت بین‌المللی وجود ندارد بلکه این سازمان فرایند ثبت اختراع در چندین اداره ثبت را به طور همزمان تسهیل می‌کند و همان طور که در ادامه تشریح خواهد شد، در نهایت ادارات ملی یا منطقه‎ای هستند که در مورد اعطا یا عدم اعطای پتنت تصمیم می‌گیرند. به هر حال چندین موافقت‌نامه یا معاهده بین‌المللی در رابطه با ثبت اختراع یا سایر مصادیق مالکیت فکری وجود دارد که از جمله می‌توان به کنوانسیون پاریس، معاهده PCT، موافقت‌نامه استراسبورگ، معاهده بوداپست و معاهده PLT که به وسیله سازمان جهانی مالکیت فکری و موافقت‌نامه تریپس که توسط سازمان تجارت جهانی مدیریت می‌شود، اشاره کرد.

1- مقدمه
همان طور که در مقالات پیشین تشریح شد، سازمان جهانی مالکیت فکری، پتنت را حقی انحصاری که در قبال اختراع انجام شده به مخترع یا نماینده قانونی او اعطا می‌شود، تعریف می‌کند. در حقیقت همان طور که ذکر شد پتنت سندی است که بنابر درخواست متقاضی به وسیله یک اداره ثبت اختراع (patent office) صادر می‌شود به طوری که این سند ضمن توصیف اختراع، حمایت قانونی و حق انحصاری یک اختراع را به صاحب آن در محدوده زمانی خاصی که عمدتاً 20 سال است، اعطا می‌کند تا مانع از بهره‌برداری دیگران از آن اختراع بدون اجازه مالک پتنت شود. بنابراین بعد از انجام اختراع، جهت پتنت کردن اختراع باید در اولین قدم تقاضانامه پتنتی (patent application) که اختراع را به صورت کامل تشریح کرده و شامل ادعاهای اختراع است، تهیه شود. سپس متقاضی که می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد، این تقاضانامه را به یک اداره ثبت اختراع دارای صلاحیت لازم برای اعطای پتنت (grant) در منطقه جغرافیایی مورد نظر، ارسال می‌کند. بدین ترتیب فرایند پیگیری ثبت اختراع (patent prosecution) آغاز می‌شود. سرانجام در صورتی که اختراع شرایط لازم را داشته باشد و از قوانین اداره ثبت اختراع تبعیت کند، بعد از مدت زمانی که معمولاً چند سال است، پتنت می‌شود. توجه شود که فرایند پیگیری ثبت اختراع علاوه بر انجام مذاکرات با اداره مذکور و انجام مکاتبات با این اداره برای پتنت شدن اختراع، دربرگیرنده اقدامات متقابلی نیز هست که پس از اعطای پتنت صورت می‌گیرد.
یک اداره ثبت اختراع، سازمانی دولتی یا بین‌دولتی است که اعطای گواهی‌نامه‌های ثبت اختراع را بر عهده دارد. به عبارت دیگر، ادارات ثبت اختراع نهادهایی هستند که بر اساس این که تقاضانامه پتنت الزامات پتنت شدن را دارد یا خیر، در مورد اعطای پتنت یا رد این تقاضانامه تصمیم‌گیری می‌کنند.
ادارات ثبت اختراع بر اساس حوزه جغرافیایی که پوشش می‌دهند به سه دسته ادارات ملی ثبت اختراع (national patent offices)، ادارات منطقه‌ای ثبت اختراع (regional patent offices) و ادارات بین‎المللی ثبت اختراع (international patent offices) تقسیم‌بندی می‌شود. لیست کامل ادارات ثبت اختراع جهان و آدرس وب سایت این ادارات در وب سایت زیر که مربوط به سازمان جهانی مالکیت فکری یا وایپو است، ارائه شده است:
 
در جدول 1 ادارات ثبت اختراع مهم دنیا و آدرس وب سایت آن‌ها آورده شده است. در این جدول، ردیف‌های 1 تا 28 مربوط به ادارات ثبت اختراع ملی و ردیف‌های 29 تا 34 مربوط به ادارات ثبت اختراع منطقه‌ای است. ردیف 35 وب سایت سازمان جهانی مالکیت فکری یا وایپو را که تنها اداره بین‌المللی ثبت اختراع است، نشان می‌دهد. این سازمان یکی از نهادهای وابسته با سازمان ملل به شمار می‌رود. البته شایان ذکر است که سازمان جهانی مالکیت فکری پتنت اعطا نمی‌کند و بنابراین پتنتی تحت عنوان پتنت بین‌المللی وجود ندارد؛ بلکه این سازمان فرایند ثبت اختراع در چندین اداره ثبت را به طور همزمان، تسهیل می‌کند اما همان طور که در ادامه تشریح خواهد شد، در نهایت ادارات ملی یا منطقه‌ای هستند که در مورد اعطا یا عدم اعطای پتنت تصمیم می‌گیرند.

جدول 1- ادارات ثبت اختراع مهم دنیا و آدرس وب سایت آن‌ها
1- اداره مالکیت فکری استرالیا (IP Australia or IPA)
www.ipaustralia.gov.au
 
2- اداره مالکیت فکری باربادوس (Barbados Corporate Affairs and Intellectual Property Office or (CAIPO
www.caipo.gov.bb/site/index.php
3- اداره مالکیت فکری کانادا (Canadian Intellectual Property Office or CIPO)
www.ic.gc.ca/eic/site/cipointernet-internetopic.nsf/eng/Home
4- اداره مالکیت فکری اتیوپی (Ethiopian Intellectual Property Office or EIPO)
www.eipo.gov.et
5- اداره ثبت اختراع آلمان (German Patent Office or DPMA)
www.dpma.de
6- اداره ثبت اختراع هند (Indian Patent Office or IPO)
www.ipindia.nic.in
7- اداره مالکیت فکری سنگاپور (Intellectual Property Office of Singapore or IPOS)
www.ipos.gov.sg
8- اداره ثبت اختراع و علائم تجاری ایتالیا (Italian Patent and Trademark Office)
www.uibm.gov.it
9- اداره ثبت اختراع ژاپن (Japan Patent Office or JPO)
www.jpo.go.jp
10- اداره مالکیت فکری کره (Korean Intellectual Property Office or KIPO)
www.kipo.go.kr
11- مؤسسه مالکیت صنعتی مکزیک (Mexican Institute of Industrial Property or IMPI)
www.impi.gob.mx
12- مؤسسه ملی مالکیت صنعتی فرانسه (National Industrial Property Institute, France or INPI)
www.inpi.fr/fr/accueil.html
13- مؤسسه ملی مالکیت صنعتی پرتغال (National Industrial Property Institute, Portugal or INPI)
www.marcasepatentes.pt
14- اداره ثبت اختراع هلند (Netherlands Patent Office)
www.rvo.nl/onderwerpen/innovatief-ondernemen/octrooien-ofwel-patenten
15- اداره مالکیت صنعتی نروژ (Norwegian Industrial Property Office)
www.patentstyret.no
16- اداره ثبت اختراع جمهوری لتونی (Patent Office of the Republic of Latvia)
www.lrpv.gov.lv
17- اداره ثبت اختراع لهستان (Polish Patent Office or PPO)
www.uprp.pl/strona-glowna/Menu01,9,0,index,pl
18- خدمات فدرال مالکیت فکری روسیه (Russian Federal Service for Intellectual Property or Rospatent)
www.rupto.ru/rupto/portal/start?lang=ru
19- اداره ثبت اختراع و علائم تجاری اسپانیا (Spanish Patent and Trademark Office or SPTO)
www.oepm.es/es/index.html
20- اداره دولتی مالکیت فکری چین (State Intellectual Property Office of the People's Republic of China or SIPO)
www.sipo.gov.cn
21- اداره ثبت اختراع و ثبت سوئد (Swedish Patent and Registration Office or PRV)
www.prv.se
22- مؤسسه فدرال مالکیت فکری سوئیس (Swiss Federal Institute of Intellectual Property or IGE)
www.ige.ch
23- اداره مالکیت فکری تایوان (Taiwan Intellectual Property Office or TIPO)
www.tipo.gov.tw
24- مؤسسه ثبت اختراع ترکیه Turkish Patent Institute
www.turkpatent.gov.tr
25- اداره ثبت اختراع اکراین Ukrainian Patent Office
www.uipv.org/en
26- اداره مالکیت فکری انگلیس (United Kingdom Intellectual Property Office or UK-IPO)
www.gov.uk/government/organisations/intellectual-property-office
27- اداره ثبت اختراع و علائم تجاری آمریکا (United States Patent and Trademark Office or USPTO)
www.uspto.gov
28- اداره ثبت اختراع اتریش (The Austrian patent office)
www.patentamt.at
29- سازمان مالکیت فکری منطقه آفریقا (African Regional Intellectual Property Organization or ARIPO)
www.aripo.org
30- سازمان مالکیت فکری آفریقا (African Intellectual Property Organization or Organisation Africaine de la Propriété Intellectuelle or OAPI)
www.oapi.int
31- اداره ثبت اختراع اروپا (European Patent Office or EPO)
www.epo.org
32- سازمان ثبت اختراع اوراسیا (Eurasian Patent Organization or EAPO)
www.eapo.org/en
33- اداره ثبت اختراع شورای همکاری حوزه خلیج فارس (Gulf Cooperation Council Patent Office or GCCPO)
www.gccpo.org
34- مؤسسه ثبت اختراع شمال اروپا (Nordic Patent Institute or NPI)
www.npi.int
35- سازمان جهانی مالکیت فکری (World Intellectual Property Organization or WIPO)
www.wipo.int
 
اعطا و اجرای پتنت برطبق قوانین ملی و موافقت‌نامه‌های منطقه‌ای و همچنین معاهدات بین‌المللی که در قوانین ملی و منطقه‌ای ترتیب اثر داده شده است، انجام می‌شود. به عبارت دیگر، پتنت به وسیله ادارات ملی یا منطقه‌ای ثبت اختراع اعطا می‌شود. در نتیجه پتنت تنها برای محافظت از یک اختراع در کشور یا منطقه‌ای که در آن اعطا شده، مفید است. به عبارت دیگر، قانون ثبت اختراع ماهیتاً ارضی است. هنگامی که یک تقاضانامه پتنت منتشر می‌شود، اختراع افشا شده در این تقاضانامه جز زیرمجموعه دانش قبلی (prior art) شده و در کشورهایی که متقاضی به دنبال حفاظت از این اختراع نیست، در صورتی که به وسیله سایر پتنت‌ها حفاظت نشود، تحت مالکیت حوزه عمومی (public domain) قرار می‌گیرد. بنابراین اگر متقاضی اختراع خود را در کشوری ارائه کرده و تقاضانامه آن منتشر شود، در صورتی که در دوره زمانی یک ساله که از حق تقدم برخوردار است نسبت به ثبت آن در کشورهای دیگر اقدام نکند، این اختراع نسبت به همه (حتی این متقاضی) دانش قبلی محسوب می‌شود.
کشورها دارای یک اداره ثبت اختراع هستند که مسئولیت آن مدیریت سیستم ثبت اختراع آن کشور بر اساس قوانین ثبت اختراع مربوطه است. اداره ثبت اختراع عموما مسئول اعطای پتنت است در حالی که رسیدگی به نقض پتنت برعهده دادگاه‌های ملی خواهد بود.

2- قوانین و ادارات ملی ثبت اختراع
هر کشوری در زمینه ثبت اختراع قوانین ملی خود را وضع کرده است، به طوری که اداره ثبت اختراع یک کشور بر اساس این قوانین عمل می‌کند. معمولاً مخترعان تقاضانامه‎های پتنت را نخست برای اداره ثبت اختراع کشور خودشان ارسال می‌کنند و در پی آن هستند که اختراعشان را در ابتدا در کشور خودشان ثبت کنند. برای این مسأله چند دلیل وجود دارد:

  •  ممکن است متقاضیان ثبت اختراع براساس قوانین داخلی کشور خود ملزم باشند قبل از ثبت تقاضانامه اختراع در کشورهای خارجی، آن را در داخل کشور خود ثبت کنند.
  •  به دلایل عملی از قبیل امکان ارائه تقاضانامه و برقراری ارتباط با اداره ثبت اختراع به زبان ملی، راحتی ارائه تقاضانامه در لحظات آخر، عدم اختلاف ساعت بین متقاضی و اداره ثبت اختراع، به دست آوردن سریع‌تر گزارش جستجو، آسان‌تر بودن پرداخت پول ملی و غیره.
  •  طبق ماده 4 کنوانسیون پاریس در زمینه حمایت از مالکیت صنعتی (Paris Convention for the Protection of Industrial Property) متقاضی در طول یک دوره 12 ماهه جهت ثبت تقاضانامه اختراع در کشورهای دیگر، از حق تقدم برخوردار است. متقاضیان از کشورهای عضو کنوانسیون پاریس و سازمان تجارت جهانی (WTO) از این حق تقدم برخوردار هستند. همچنین بر طبق قوانین ملی برخی از کشورهایی که عضو کنوانسیون پاریس نیستند، حق تقدم بر اساس روابط متقابل دوجانبه اعطا می‌شود. حق تقدم به مدت یک سال به متقاضی فرصت می‌دهد تا در مورد ارائه تقاضانامه پتنت به ادارات ثبت اختراع کشورهای دیگر تصمیم  بگیرد. در شکل 1 حق تقدم به صورت تصویری نمایش داده شده است.
filereader.php?p1=main_c4ca4238a0b923820
شکل 1- سیستم سنتی پتنت و حق تقدم

به هر حال برخی از ادارات ملی ثبت اختراع از اعتبار بین‌المللی بیشتری برخوردار هستند. از این میان شاید اداره ثبت اختراع آمریکا با بیش از دو قرن سابقه (اولین پتنت آمریکا در سال 1790 میلادی اعطا شد) شناخته شده‌ترین و معتبرترین اداره ملی ثبت اختراع است. لذا این اداره به عنوان یک الگو از میان ادارات ملی ثبت اختراع انتخاب شده و به همراه اداره ثبت اختراعات ایران در ادامه به طور مختصر تشریح می‌شود.