برترین کاربران هفتگی این مقاله

از ۱۳۹۷/۱۲/۲۵ تا ۱۳۹۸/۰۱/۰۲

ضمائم مقاله
مقالات مرتبط
آمار مقاله
  • بازدید کل ۳۷,۴۵۸
  • بازدید این ماه ۲۰۴
  • بازدید امروز ۲
آمار آزمون مقاله
  • کل شرکت کنندگان ۶۷۷
  • قبول شدگان ۵۶۳
  • شرکت کنندگان یکتا ۳۱۷
  • میانگین درصد شرکت کنندگان ۷۳
واژه نامه فناوری نانو

نانو

nano

پيشوندي به معناي يک بيليونم يا (000،000،000،1/1). در متون فناوري‌نانو، معمولا براي مشخص کردن يک واحد اندازه‌گيري برابر با 10 به توان منفي 9 متر استفاده مي‌شود.

سطح مقاله

پیشرفته 1

نویسندگان
کلمات کلیدی
امتیاز کاربران

روند ثبت اختراع در داخل و خارج از کشور

در این مقاله روند ثبت اختراع در اداره مالکیت صنعتی ایران، در ادارات معتبر ثبت اختراع اروپا و امریکا و نیز فرایند ثبت اختراع از طریق معاهده همکاری ثبت اختراع (PCT) تشریح خواهد شد. در ایران روند ثبت اختراع شامل مراحل تکمیل فرم‌ها و مدارک لازم از طریق وبگاه اداره مالکیت صنعتی توسط متقاضی، بررسی مقدماتی اظهارنامه و ضمائم آن توسط این اداره، صدور اخطاریه رفع نقص و اصلاح یا تکمیل مدارک و ضمائم در صورت نقص مدارک، جستجوی اختراع مورد نظر در سیستم اداره اختراع توسط کارشناس، بررسی علمی و ماهوی اختراع از طریق استعلام از مراجع ذی‌صلاح و اعطای گواهینامه اختراع در صورت تأیید مرجع ذی‌صلاح است. ثبت اختراع در کشورهای عضو اتحادیه اروپا شامل مراحل آماده‌سازی، تشکیل و پیگیری پرونده، اعطای گواهی ثبت اختراع، تمدید سالیانه و اعمال حق پتنت است. روند کار بر طبق معاهده PCT از دو فاز بین‌المللی و ملی تشکیل می‌شود، فاز بین‌المللی شامل چهار مرحله تقاضا، جستجوی بین‎المللی، انتشار بین‌المللی و بررسی بین‌المللی است.
 
 

filereader.php?p1=main_65be5d3700ea669514eb3bef3c457afe.jpg&p2=edu_article&p3=1&p4=1

1- ثبت اختراع در اداره مالکیت صنعتی ایران

برابر قانون، اداره مالکیت صنعتی مسئولیت ثبت اختراعات را در ایران بر عهده دارد، پس از اصلاح قانون ثبت اختراعات، علائم تجاری و طرح‌های صنعتی ایران مصوب 1386 سیستم اظهارنامه‌های ثبت اختراع نیز تغییر کرد. به این ترتیب که پیش از آن ثبت اختراع در ایران به شیوه کاملاً اعلامی و بر اساس مدعای شخص متقاضی ثبت صورت می‌گرفت، لیکن پس از اصلاح قانون، این شیوه کمی تغییر کرد و هم اکنون قبل از انتشار در روزنامه رسمی، بایستی توسط یکی از دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی به تأیید برسد (اصطلاحاً نیاز به استعلام است) که متأسفانه این شیوه هم دچار اشکال است که پرداخت به آن در این مجال میسر نیست.
برای ثبت یک اختراع متقاضی ثبت باید فرم‌ها و مدارک لازم را از طریق وبگاه اداره مالکیت صنعتی به نشانی www.ssaa.ir تکمیل کند. در ادامه مراحل ثبت یک اختراع در اداره مالکیت صنعتی ایران تشریح شده است:

1- تکمیل اظهارنامه
2- بررسی مقدماتی
الف) عدم تکمیل بودن مدارک و ضمائم اظهارنامه و ضرروت اصلاح و تکمیل
ب) تکمیل بودن
3- الف: پس از بررسی ابتدایی اظهارنامه و ضمائم آن از نظر شکلی و ماهوی، در صورتی که اظهارنامه و ضمائم آن اعم از توصیف و ادعا و خلاصه و نقشه مطابق مقررات قانون و آئین‌نامه اجرایی آن تنظیم نشده باشد، کارشناس مطابق مقررات مبادرت به صدور اخطاریه رفع نقص می‌کند و اخطار رفع نقص در فضای مجازی به آدرس پست الکترونیکی متقاضی ارسال می‎شود و از تاریخ ارسال نامه الکترونیکی متقاضی ظرف 30 روز مهلت دارد تا نسبت به اصلاح یا تکمیل مدارک و ضمائم اقدام کند، در غیر این صورت اظهارنامه باطل و کان لم یکن تلقی می‎گردد.
پس از تکمیل و اصلاح اظهارنامه و ضمائم آن متقاضی باید با درخواست پاسخ به اخطار رفع نقص در قسمت خدمات الکترونیک – ثبت درخواست/ لایحه اختراع، درخواست مورد نظر (لایحه رفع نقص) را تکمیل و با ضمیمه کردن ضمائم، آن را از طریق سامانه ارسال کند.

3- ب) تکمیل بودن مدارک و ضمائم اظهارنامه (توصیف، ادعا، خلاصه و نقشه)
در صورتی که اظهارنامه و ضمائم آن تکمیل باشد (مطابق قانون و آئین‌نامه تنظیم شده باشد) و در صورت اختراع‌پذیری (قابلیت ثبت اختراع)، کارشناس بر پایه کلیه واژه‎های استنباطی از ادعا و توصیف و خلاصه، اختراع مورد نظر را در سیستم جستجو کرده و در صورتی که اختراعاتی مشابه اختراع مورد ادعا در سیستم (بانک اطلاعات داده) اداره اختراع مشاهده کند، طی ابلاغیه‌ای، وجود اختراعات مشابه را به متقاضی اعلام و از متقاضی دعوت می‎کند تا برای رؤیت پرونده‌های مشابه و سابقه اختراعات پیشین به اداره مراجعه کند و متقاضی پس از مراجعه به اداره ثبت اختراعات و رؤیت سوابق اختراع، در صورتی که اختراع خود را مشابه اختراعات سابق بداند، اختراع وی مطابق بند ه ماده 4 قانون ثبت اختراعات، طرح‎های صنعتی و علائم تجاری مصوب 1386، اخطار رد اختراع صادر می‌شود. در صورتی که متقاضی، دانش فنی مورد ادعا و سوابق قبلی را تحلیل کند و به صورت مستدل جدید بودن و گام‎های ابتکاری و مزایای اختراع خود را نسبت به اختراعات پیشین بیان کند و این مقایسه مورد قبول کارشناس قرار گیرد، کارشناس رسیدگی‌کننده مطابق ماده 28 آیین‎نامه، برای احراز شرایط ماهوی ثبت اختراع (جدید بودن، گام ابتکاری و کاربرد صنعتی) پس از تکمیل درخواست تقاضانامه بررسی ماهوی ثبت اختراع، مبادرت به استعلام از مراجع ذی‌صلاح می‌کند و متقاضی در پاسخ می‎تواند با مراجعه به پرتال مالکیت صنعتی (اختراع) بخش ثبت درخواست لایحه اختراع در قسمت لیست درخواست‎ها، تقاضانامه بررسی ماهوی ثبت اختراع را تکمیل و مرجع یا مراجعی را که می‎توانند اختراع وی را مورد ارزیابی قرار دهند، معرفی و درج  کند و اداره اختراع در صورتی که مرجع اعلامی را صالح برای رسیدگی تشخیص دهد، یک نسخه از استعلام و ضمائم اظهارنامه اختراع را به مرجع ذی‌صلاح برای اظهار نظر و بررسی ماهوی ارسال می‌کند (در صورتی که در سامانه اختراع تعریف شده باشد و سامانه دریافت این نامه‎ها را به اداره اختراع اعلام کرده باشد) و پاسخ استعلام نیز غالباً از طریق این سامانه دریافت می‎شود و در صورتی که مرجع بررسی برای اختراع در سامانه تعریف نشده باشد، یک نسخه از استعلام اختراع به آدرس نامه الکترونیکی e-mail متقاضی یا نماینده قانونی وی ارسال می‌شود و متقاضی آن را به صورت فیزیکی و به همراه یک نسخه از ضمائم اظهارنامه به مرجع بررسی تحویل خواهد داد و پس از وصول پاسخ نامه استعلام، آن را طی ثبت درخواست / لایحه اختراع (اعلام وصول پاسخ بررسی ماهوی) از طریق سامانه الکترونیکی ثبت اختراع ارسال می‎کند.
در صورتی که مرجع ذی صلاح پس از بررسی، اختراع را از نظر (جدید بودن – گام ابتکاری و کاربرد صنعتی) تأیید کند، مرجع ثبت طی اعلامیه (تصمیم مرجع ثبت مبنی بر اعطای گواهی‎نامه اختراع موضوع ماده 30 آیین‎نامه) این موضوع را به صورت الکترونیکی به e-mail متقاضی ارسال می‎کند و متقاضی باید ظرف 30 روز از تاریخ دریافت با ورود به سامانه ثبت اختراع، ثبت درخواست لایحه در لیست درخواست‎ها، درخواست (اعلام پاسخ نسبت به تصمیم مرجع ثبت مبنی بر اعطای گواهینامه اختراع) را ظرف 30 روز پس از اعلام، تکمیل و از طریق سامانه الکترونیکی ارسال کند.
filereader.php?p1=main_ec6ef230f1828039e
شکل 1- روند ثبت اختراع در ایران

2- مراحل ثبت اختراع در ادارات معتبر ثبت اختراع اروپا و امریکا
مراحل ثبت و حفظ حقوق اختراع ثبت شده در کشورهای عضو اتحادیه اروپا بسیار پیچیده است. به طور کلی با طی کردن مراحل ذیل می‌توان اختراع مورد نظر را در این کشورها ثبت و حفظ کرد:

الف) آماده‌سازی: قبل از اقدام رسمی برای تشکیل پرونده ثبت اختراع لازم است حداقل سه مرحله زیر را به انجام رساند:
1- نوشتن گزارش اختراع به زبان انگلیسی، آلمانی یا فرانسه به طوری که شامل زمینه و حوزه فناوری اختراع، سابقه قبلی، جزئیات کامل فنی، مزایای اختراع ادعایی و نحوه حل مشکلات موجود باشد. همچنین باید طریقه انجام عملی موضوع اختراع با ذکر مثال توصیف شود.
2- نوشتن پیش‌نویس پتنت بر اساس گزارش اختراع که این مرحله معمولاً توسط یک وکیل انجام می‎شود.
3- پرکردن فرم‎های رسمی اداره ثبت اختراعات اروپا

ب) تشکیل و پیگیری پرونده: این بخش با تسلیم فرم‎های پر شده و تقاضای تشکیل پرونده در یکی از شعب اداره ثبت اختراع اروپا یا به صورت آنلاین، آغاز شده و خود شامل مراحل زیر است:
1- بررسی شکلی پرونده در شعبه به لحاظ کامل بودن مدارک لازم
2- جستجوی موضوع و ادعاهای اختراع توسط واحد جستجوی اداره ثبت اختراع اروپا
3- انتشار پرونده شامل جزئیات فنی- قانونی پرونده و نتایج جستجو در روزنامه رسمی به صورت چاپی و دیجیتال
4- بررسی ماهوی محتویات پرونده در صورت تسلیم درخواست و پرداخت هزینه‎های لازم

پ) اعطای گواهی ثبت اختراع: پس از بررسی ماهوی پرونده و در صورت متقاعد شدن کمیته مربوطه، گواهی اعطای پتنت به نام متقاضی صادر خواهد شد.

ت) تمدید سالیانه: در صورت پرداخت هزینه‌های لازم، پروانه ثبت اختراع در هر یک از کشورهای عضو اتحادیه که مورد درخواست قرار گرفته‌اند، به طور سالیانه تمدید خواهد شد.

ث) اعمال حق: در صورتی که دارنده امتیاز معتبر اختراع در هر یک از کشورهای مربوطه، متوجه نقض حقوق پتنت توسط اشخاص ثالث شود، می‎تواند برای احقاق حقوق خود از طرق مختلف اقدام کند.

بررسی یک اختراع در اداره ثبت اختراعات آمریکا در یک مرحله صورت می‌گیرد، در اداره ثبت اختراعات آمریکا تقاضای ثبت اختراع باید ظرف هجده ماه از تاریخ تسلیم اظهارنامه یا تقاضای حق تقدم منتشر گردد. این انتشار می‌تواند به درخواست متقاضی زودتر از این موعد نیز صورت بپذیرد. پس از بررسی‎های مختلف، تصمیم به اعطای ورقه اختراع به متقاضی گرفته می‎شود و تصمیم به وی ابلاغ می‌گردد. در صورتی که با درخواست وی موافقت نشود، تصمیم رد تقاضانامه به متقاضی ابلاغ می‌شود. در این مرحله متقاضی می‌تواند در اظهارنامه خود اصلاحاتی انجام داده و مجدداً تقاضای بررسی کند.
در اداره ثبت اختراعات آمریکا نیز پس از ثبت، امکان اعتراضیه ثبت اختراع وجود دارد و در صورتی که این اعتراض وارد باشد و معترض موفق به کسب رأی دادگاه در این زمینه شود، ورقه اختراع باطل خواهد شد.

3- تشکیل پرونده بین‌المللی از طریق معاهده همکاری ثبت اختراع (PCT)
معاهده همکاری ثبت اختراع افراد را قادر می‌سازد تا از محدودیت‌های ثبت اختراع در یک کشور فراتر روند و قادر باشند با ارائه یک اظهارنامه یا تقاضانامه بین‌المللی به طور هم‌زمان برای ثبت یک اختراع در تعداد زیادی از کشورها اقدام کنند. در سال 1970 کشورها به منظور مرتفع ساختن مشکلات نظام ثبت اختراع ملی اقدام به تدوین معاهده همکاری ثبت اختراع کردند که تاکنون 146 کشور عضویت این معاهده را پذیرفته‎اند (در تصویر ذیل کشورهای عضو آورده شده است). این معاهده یک هدف اساسی را دنبال می‌کند؛ تسهیل و مؤثر و به صرفه ساختن نظام ثبت اختراعات در چند کشور برای متقاضیان ثبت و همچنین ادارات که متولی ثبت اختراع هستند؛ همچنین یکی از اهداف فرعی این معاهده عبارت است از این که معاهده سعی در تسهیل تبادل اطلاعات فنی در اظهارنامه‌های فیمابین جوامع علمی کشورهای مورد تقاضای ثبت اختراع را دارد تا مخترعان و صنایعی را که در زمینه‌های مشترک فعالیت می‎کنند، به هم مرتبط سازد.

filereader.php?p1=main_1d665b9b1467944c1
شکل 2- توزیع جغرافیایی 146 کشورهای عضو معاهده همکاری ثبت اختراع

باید حتماً مدنظر داشت که معاهده همکاری ثبت اختراع یک پتنت جهانی اعطا نمی‌کند؛ دو نکته در این مسأله نهفته است:
1- معاهده، پتنت اعطا نمی‌کند بلکه ادارت ثبت اختراع ملی هستند که این امر را انجام می‌دهند.
2- یک پتنت جهانی وجود ندارد، بلکه از طریق معاهده یک متقاضی می‎تواند درخواست ثبت در یک، ده، بیست یا هر چند کشور را که علاقه دارد، ارائه دهد.
روند کار در معاهده از دو فاز بین‌المللی و ملی تشکیل می‎شود، در فاز بین‎المللی چهار مرحله وجود دارد: یک) تقاضا، دو) جستجوی بین‎المللی، سه) انتشار بین‌المللی و چهار) بررسی بین‎المللی.

هر شخصی که تبعه یا مقیم یکی از کشورهای عضو این معاهده باشد می‎تواند این اظهارنامه بین‎المللی را ارائه دهد. بعد از ارائه اظهارنامه یا تقاضانامه بین‎المللی، یک جستجوی بین‎المللی توسط یکی از ادارات حق اختراع مجاز انجام می‎گیرد و نتیجه آن به صورت یک گزارش جستجوی بین‎المللی ارائه می‌شود. بر اساس معاهده همکاری ثبت اختراع ادارات پتنت استرالیا، اتریش، کره جنوبی، روسیه، اسپانیا، سوئد، آمریکا و اداره پتنت اروپا به عنوان مرجع جستجوی بین‌المللی عمل می‎کنند. گزارش این جستجو به متقاضی ابلاغ می‎شود تا در صورتی که محتوای گزارش حاکی از احتمال عدم اعطای حق اختراع باشد، متقاضی بتواند تقاضانامه خود را پس بگیرد یا ادعاهای خود را اصلاح و تعدیل کند. پس از انجام چهار مرحله بین‌المللی، در فاز ملی شخص متقاضی انتخاب می‎کند که اظهارنامه او در کدام‌یک از کشورهای عضور معاهده همکاری اختراع مورد بررسی قرار گیرد، همان طور که گفته شد تأثیر این تقاضانامه بین‎المللی در هریک از کشورها به گونه‎ای است که گویی یک اظهارنامه ملی به اداره ثبت اختراع آن کشور ارائه شده است، همچنین این امکان وجود دارد که اختراع در یک اداره منطقه‌ای به ثبت برسد، نظیر اداره ثبت اختراعات اروپا. شکل 3 روند فوق را نشان می‌دهد.

filereader.php?p1=main_7bc3ca68769437ce9
شکل 3- روند ثبت اختراع از طریق معاهده PCT

هریک از مراحل چهارگانه فاز بین‌المللی توسط این مراجع انجام می‎پذیرد: در مرحله اول متقاضی فرم درخواست خود را در یک اداره ثبت اختراع (که احتمالاً اداره ثبت اختراع کشور متبوعش است) ارائه می‌کند. مرحله جستجوی بین‎المللی همان‌طور که در بالا گفته شد، توسط یکی از 16 اداره ثبت اختراع مجاز شناخته شده در متن معاهده صورت می‌پذیرد، مرحله انتشار نتایج توسط دفتر بین‎المللی در ژنو صورت می‎پذیرد، این مرحله صرفاً در انحصار وایپو است. مرحله آخر که بررسی اولیه اختراعات است را نیز مجدداً ادارات مجاز انجام خواهند داد.
از دیگر مزایای معاهده برای متقاضیان این است که با یک بار پر کردن تقاضانامه به یک زبان و ارائه به یک اداره ثبت اختراع و دریافت یک تاریخ از اداره ثبت اختراع به عنوان تاریخ ارائه تقاضانامه که در دیگر ادارات ثبت اختراع مورد نظر مخترع معتبر محسوب می‌شود، قادر خواهد بود در کشورهای متعدد یا در ادارات منطقه‌ای پتنت، اختراع خود را به ثبت برساند، در ضمن این معاهده برای اتباع کشورهای در حال توسعه و کمتر توسعه یافته تخفیفات قابل توجهی را در نظر گرفته است. ایران عضویت این معاهده را پذیرفته است ولی متأسفانه هنوز اجرایی نشده است. لذا اتباع ایرانی نمی‎توانند از مزایای این معاهده استفاده کنند. تنها در حالتی ایرانیان می‎توانند از این معاهده استفاده کنند که یکی از مالکان اختراع آن از کشورهای عضو معاهده باشد یا این که مالک اختراع در یکی از کشورهای عضو شرکتی تأسیس کند تا این اختراع را با نام مالکیت شرکت به ثبت برساند، که بسیار دشوار خواهد بود.

بحث و نتیجه‌گیری
در ایران فرایند ثبت اختراع با تکمیل اظهارنامه توسط متقاضی از طریق وبگاه اداره مالکیت صنعتی آغاز می‌شود. سپس بررسی مقدماتی اظهارنامه و ضمائم آن توسط این اداره صورت می‌گیرد. در صورت نقص مدارک، اخطاریه رفع نقص صادر می‌شود. پس از اصلاح یا تکمیل مدارک و ضمائم توسط متقاضی در ظرف 30 روز از تاریخ ارسال اخطار، جستجوی اختراع مورد نظر در سیستم اداره اختراع توسط کارشناس انجام می‌شود. در صورت عدم وجود اختراع مشابه، بررسی علمی و ماهوی اختراع از طریق استعلام از مراجع ذی‌صلاح صورت می‌گیرد. سرانجام در صورت تأیید مرجع ذی‌صلاح، گواهینامه اختراع اعطا می‌گردد. در کشورهای عضو اتحادیه اروپا، ثبت اختراع شامل مراحل آماده‌سازی، تشکیل و پیگیری پرونده، اعطای گواهی ثبت اختراع، تمدید سالیانه و اعمال حق پتنت است. معاهده همکاری ثبت اختراع، نظام ثبت اختراعات در چند کشور را تسهیل، مؤثر و به صرفه ساخته است. روند کار بر طبق معاهده PCT از دو فاز بین‌المللی و ملی تشکیل می‌شود، فاز بین‌المللی شامل چهار مرحله تقاضا، جستجوی بین‌المللی، انتشار بین‌المللی و بررسی بین‌المللی است.

منابـــع و مراجــــع

1. موسسه داراییهای فکری و فناوری مدرس، کتابچه آموزشی ترویجی آشنایی با حقوق مالکیت فکری و ثبت اختراع، مهر 1391.

2. http://en.wikipedia.org/wiki/Patent_Cooperation_Treaty